جمله مستقل:

 بزرگترین واحد زبانی است که از واحد های کوچکتر ساخته شده است

جمله مستقل 2 نوع است  :

1) جمله مستقل ساده که دارای یک فعل است  :  « تنها آرزوی من دیدن او بود»

2)جمله مستقل مرکب جمه ای است که دست کم یک وابسته دارد: « تنها آرزوی من دیدن کسی بود که عاشقش شده بودم»

پیوند وابسته ساز: که ، تا، چون، اگر ، زیرا ، برای اینکه ، به طوری که ، یرا که، هنگامی که و ............

نکته: اگر پیوند های « اما، ولی، و یا» بین دو جمله بیایند جمله مرکب ساخته نمی شود چون این پیوند ها هم پایه ساز هسنتند

جمله چیست؟

جمله سخنی است که بتوان آن را به 2بخش نهاد و گزاره تقسیم کرد .

پس از جمله مستقل بزرگترین واحد زبان جمله است

یاد آوری : میدانیم که نهاد نیز 2 گونه دارد : نهاد جدا  و  نهاد پیوسته (که همان شناسه است)

نکته : کلیه ی فعل های ماضی نه جز ماضی التزامی در سوم شخص مفرد شناسه ندارد و نمود آواییندارد اما در شمارش تکواژ هایک تکواژ  به حساب میاید مانند «عاشق شد 3تکواژ و 2 واژه »

جمله از چه واحد هایی تشکیل میشود؟

جمله از یک یا چند گروه ساخته می شود

سه گروه  «  فعلی ، اسمی، قیدی » جمله را می سازند از میان این گروه ها گروه قیدی را میتوان حذف کرد زیرا فعل نیازی به آنها ندارد

گروه چیست؟

پس از جمله « گروه» بزرگترین واحد زبان است که از یک یا چند واژه ساخته می شود و در ساختان جمله به کار میرود    مثل :مجید – لباس مجید—  دکمه ی لباس مجید

هر گروه از یک هسته تشکیل می شودو می تواند تعدادی وابسته داشته باشد

هسته ی گروه اسمی ، اسم  و هسته ی گروه فعلی ، بن فعل  و هسته گروه قیدی قید یا اسم است

واژه چیست؟

واژه یکی از واحد های زبان است که از یک یاچند تکواژ ساخته می شود و در ساختمان واحد بزرگتر یعنی گروه  به کار میرود

مثل: از ، در ، که ،نقش نمای اضافه ، نقش نمای مفعولی و.......... نیز واژه اند

واژه ممکن است یک تکواژ (جزء ) باشد   مثل: « من ، عشق »  یابیش از یک تکواژ باشد مثل  « مهر بان،  دانش آموز ان »

تکواژ چیست؟

تکواژ یکی از واحد های زبان است که از یک یا چند واج ساخته می شود .

تکواژ خود بر دو نوع است :

1)  تکواژ آزاد : معتا و کاربرد مستقل دارد – مثل : گوسفند ، خر  ......

2) تکواژ وابسته:تکواژ گاهی نیز معنای کاربردی مستقلی ندارد و در ساختمان واژه های دیگر به کار میرود ک آن را تکواژ وابسته می نامند   مثل : « بان ، گار ، مند» در واژه های « مهربان ، پرهیزگار، هنرمند»

نکته : کلیه ی « وند» ها (پیشوند ، پسوند ، میانوند ) تکواژ وابسته هستند 

واج چیست؟

واج کوچکترین واحد صوتی زبان است که معنا ندارد اما تفاوت در معنا ایجاد می کند . واج اگر چه فاقد معنا است ، در واحد  بزرگتر یعنی تکواژ به کار می رود

حالا جمله زیر را بررسی می کنیم

                      عاشقی دردی بود که به خاطر آن مهربان شد

تکواژ  :      عاشق  ی    درد   ی    بود  #   که    به    خاطر ---   آن    مهر   بان   شد  #      15  تکواژ

واژه    :       عاشقی    دردی    بود  که   به  خاطر ---   آن    مهربان   شد    10 واژه

گروه   :      عاشقی دردی بود       به خاطر آن مهربان شد

جمله    :      عاشقی دردی بود     به خاطر آن مهربان شد                              2جمله

جمله ی مستقل:    عاشقی دردی بود که به خاطر آن مهربان شد

اجزای جمله 

گروه های سازنده ی جمله به 2 صورت در پی هم قرار میگیرند :

الف) شیوه ی عادی :کاربرد این شیوه در نوشته های « خبری ، اداری ، آموزشی» به روش زیر معمول است:

نهاد همه ی جمله ها در ابتدای جمله می اید.

فعل همه جمله ها درپایان جمله می آید.

ترتیب سایر جمله ها نیز به این صورت است :

1) نهاد + مفعول +  فعل 

 مجید  او  را دوست دارد

2) نهاد + مسند +  فعل

 من  خوشحال  بودم

3) نهاد + متمم + فعل

من  با  او  دوست شدم

4) نها + مفعول + متمم + فعل

مادر بچه را از عشق ترساند

5) نهاد + مفعول + مسند + فعل

    او فرزندش  را  مجید   نامید

    توجه :     گروه های قیدی در جمله جای خاصی ندارند  بلکه بر حسب موقعیت یا ضرورت یا تاکید و برجسته نمایی پیش یا پس از نهاد می آیند

 ب) شیوه ی بلاغی : 

در این شیوه اجزای کلام بر حسب تشخیس نویسنده و برای تاثیر بیشر سخن جابه جا می شوند  بدیهی است که این جابه جایی ، با مجوز های دستوری انجام می پذیردو تشخیص نقش آنها به 2 طریق صورت میگیرد:

1) به کمک نقش نما:

اجزای جمله می توانند با نقش نمای خود جابه جا شوند:

با دوست از هر دری سخن گفتیم

از هر دری با دوست سخن گفتیم

2) از طریق معنا :

به دو جمله زیر توجه کنید:

الف) زیبا ترین چیز نگاه پر از عشق تو بود

ب)  نگاه پر از عشق تو زیبا ترین چیز بود

از نظر معنا بین این این دو جمله هیج تفاوتی وجود ندارد اما فضای عاطفی هر یک از آنها ، در موقعیت مناسب ، باعث برگزیدن یکی از آن دو می شود